مثلث نوردهی در عکاسی و فیلمبرداری

مثلث نوردهی چیست؟

چه در حال عکاسی با دوربین آنالوگ باشید، چه در حال عکاسی و فیلمبرداری با دوربین‌های DSLR یا بدون آینه (mirrorless) فرقی نمی‌کند، این سه متغیر عامل اصلی در نوردهی هستند: دیافراگم (Aperture)، سرعت شاتر (Shutter Speed) و ایزو (ISO). دانستن اینکه چگونه دیافراگم، سرعت شاتر و ISO با هم تصویر شما را به وجود می‌آورند، از شما عکاس باهوش‌ و حرفه‌ای تر می‌سازد. بنابراین، برای تبدیل خلاقانه آنچه در ذهن خود دارید به یک تصویر واقعی، درک رابطه بین سرعت شاتر، دیافراگم  و ISO کمک شایانی خواهد کرد.

نوردهی

هدف از نوردهی، ورود مقدار مشخصی نور به دوربین است. بدین ترتیب تصویر سوژه به گونه‌ای روی فیلم یا سنسور ثبت می‌شود که با دید هنری عکاس مطابقت داشته باشد. هدف نوردهی “روشن سازی مناسب” است. به یاد داشته باشید که عکاسی هنر است، اگر می‌خواهید تصویری روشن‌تر (overexposed) یا تیره‌تر (underexposed) برای بیان دید هنری خود داشته باشید، نترسید!

حال در خصوص نوردهی؛ شدت، مدت زمان و فاصله را مورد بررسی قرار می دهیم:

شدت نور

 شدت نور با اندازه‌گیری فوتون‌های (پرتوهای نوری) منتشر شده از یک منبع نور یا منعکس شده از یک جسم بیان می‌شود. در یک تصویر تاریک تر، تعداد فوتون‌هایی که در معرض نور قرار می‌گیرند، کمتر از یک عکس روشن است.

مدت زمان نوردهی

 خورشید منبع ثابت نور است، اما شما می‌توانید با تغییر محل خود روی زمین از آن دور یا به آن نزدیک شوید. برای نور مصنوعی امکان روشن یا خاموش شدن وجود دارد. می‌توان تعداد فوتون های نوری وارد شده به دوربین را با افزایش مدت زمان نوردهی، افزایش داد.

فاصله

 هر چه یک دوربین به منبع نور نزدیک تر باشد، امکان ثبت فوتون های نوری بیشتری را دارد. هر چه فوتون‌های کمتری ثبت شود، نشان دهنده دور بودن دوربین از منبع نور خواهد بود.

مثلث نوردهی از چه پارامترهایی تشکیل شده است؟

• دیافراگم
• سرعت شاتر
• ایزو

یک راه‌ ساده‌ برای متوجه شدن عملکرد این سه متغیر در مثلث نوردهی، مقایسه دوربین با عناصر چشم انسان است. دیافراگم مانند عنبیه و مردمک چشم عمل می‌کند. با تغییر قطر دهانه مردمک، میزان نور ورودی به چشم تنظیم می‌گردد. سرعت شاتر شبیه به پلک زدن است. در نهایت،ISO مشابه حساسیت میله ها و مخروط های پشت چشم است.

دیافراگم Aperture

هنگامی که دکمه شاتر زده می‌شود، دیافراگم به یک اندازه از پیش تعیین شده باز می‌شود و مقدار مشخصی نور را وارد  دوربین می‌کند. یکی از پارامترهای اصلی در مثلث نوردهی دیافراگم می‌باشد. دیافراگم  با f/stop و اعدادی مانند f/1.4، f/2، f/2.8، f/4، f/5.6، f/8، f/11 و f/16 اندازه گیری می‌شود. دیافراگم f/16، نور کمتر و دیافراگم  f/1.4 نور بیشتری را وارد دوربین می‌کند. برای درک اینکه چرا اعداد دیافراگم بزرگ به دهانه های کوچک و اعداد f-stop کوچک به دهانه های بزرگ اشاره دارند، فرمول زیر را به خاطر بسپارید:

f-stop = فاصله کانونی/قطر                                                                                                        قطر = فاصله کانونی / f-stop

دیافراگم نه تنها بر نوردهی، بلکه بر عمق میدان نیز تأثیر می‌گذارد. دیافراگم‌های کوچک مانند f/16 عمق میدان بیشتری ایجاد می‌کنند. دیافراگم‌های بزرگ‌تر مانند f/1.4 عمق میدان کم‌تری ایجاد کرده و امکان ایجاد پس‌زمینه محو را فراهم می‌کند. در عکاسی پرتره می‌توان برای جداکردن سوژه از زمینه، از دیافراگم بزرگ استفاده نمود.

سرعت شاتر Shutter Speed

زمانی که دکمه شاتر دوربین فشار داده می‌شود، دیافراگم باز می‌شود. مدت زمانی که دیافراگم باز می‌ماند با سرعت شاتر دوربین تعیین می‌شود. به بیان ساده تر، سرعت شاتر مدت زمان قرار گرفتن سنسور دوربین در معرض نور را تعیین می‌کند. Shutter Speed در کسری از ثانیه اندازه گیری می‌شود. عدد شاتر نشان دهنده مدت زمانی است که شاتر دوربین باز است و سنسور یا فیلم در معرض نور قرار می‌گیرد. برای مثال 1/100 به این معنی است که شاتر شما برای یک صدم ثانیه باز بوده‌است.

سرعت شاتر علاوه بر نوردهی به شما این امکان را می‌دهد که سوژه را در حرکت ثابت یا محو کنید. هنگام عکاسی از یک سوژه متحرک در نور محدود، تاری حرکت بسیار برجسته تر خواهد بود. سرعت شاتر بالا، مانند 1/1000 ثانیه، اثر انجماد یا فریز شدن حرکت را دارد، در حالی که سرعت شاتر آهسته تر، مانند 1/60، حرکت را در تصویر تار می‌کند.

سرعت شاتر سینمایی، حرکت را به شیوه ای که برای چشم انسان طبیعی باشد، ثبت می‌کند. به عنوان مثال، اگر با نرخ فریم 30 فریم بر ثانیه عکاسی می‌کنید، سرعت شاتر سینمایی 1/60 خواهد بود. هنگامی که نور برای مدت زمان مشخصی از دیافراگم عبور می‌کند، در نهایت بر روی سنسور دوربین دیجیتال فرود می‌آید.

رابطه فیلتر ND با سرعت شاتر

می‌توان از فیلترهای ND برای تنظیم شاتر استفاده نمود. در واقع، فیلتر ND برای کاهش میزان نور وارد شده به سنسور دوربین استفاده می‌شود. بنابراین، فیلترهای ND موجب کاهش سرعت شاتر می‌شوند.  بدین ترتیب می‌توان نرخ فریم را در شرایط نوری سخت دو برابر کرد. ما در نگاه شاپ، طیف وسیعی از فیلترهای ND را ارائه می‌کنیم.

ایزو ISO

متغیر نهایی در مثلث نوردهی ایزو می‌باشد. حساسیت یا ایزو، میزان حسایت حسگر دوربین دیجیتال به نور را تعیین می‌کند. در یک دوربین آنالوگ، ISO به حساسیت فیلم اشاره دارد. با تکنولوژی جدید در دوربین‌های DSLR، حسگر دوربین می‌تواند ISO را بسته به نور محیط تنظیم کند. هرچه حسایت سنسور یا فیلم به نور بیشتر باشد، امکان عکاسی و فیلمبرداری در نور کم بیشتر خواهد بود.

افزایش ایزو  برای روشن‌تر کردن عکس هزینه دارد. این هزینه نویز یا حالت دانه دانه در تصویر است. نویز باعث ایجاد تغییرات بافتی و بصری در یک عکس می شود. وجود مقادیر زیاد نویز در عکس، می‌تواند باعث کاهش کیفیت  تصویر شود.

در صنعت فیلمسازی، برخی از سینماگران از مقادیرکم نویز برای ایجاد حالت ویژه در فیلم استفاده می‌کنند. این روش می‌تواند یک تصمیم هنری برای ایجاد یک اثر منحصر به فرد باشد.

نحوه استفاده از حالت های دوربین برای مثلث نوردهی

هم دوربین آنالوگ و هم دوربین دیجیتال حالت‌های مختلفی دارند که امکان کنترل و تنظیم پارامترهای مثلث نوردهی را فراهم می‌کند. این سه حالت عبارتند از:

حالت دستی Manual (M)

سرعت شاتر، دیافراگم و ISO را خودتان تنظیم می‌کنید. اگر زمان کافی برای هر عکس دارید، برای کنترل کامل تنظیمات دوربین می‌توانید از حالت دستی استفاده کنید.

حالت اولویت شاتر Shutter Priority (TV)

در این مود شما سرعت شاتر مورد نظر را تنظیم می‌کنید و دوربین به طور خودکار دیافراگم را انتخاب می‌کند. از این حالت زمانی که سوژه در حال حرکت باشد استفاده می‌شود.

حالت اولویت دیافراگم Aperture Priority (AV)

دیافراگم مورد نظر خود را تنظیم ‌کنید. دوربین سرعت شاتر را به طور خودکار انتخاب می‌کند. برای کنترل عمق میدان از این حالت می‌توان استفاده نمود.

روش‌های استفاده از مثلث نوردهی

از مثلث نوردهی می‌توان برای ایجاد جلوه های مختلف در عکاسی استفاده نمود. در اینجا چند روش را باهم مورد بررسی قرار می‌دهیم:

تاری در حرکت Motion blur

یکی از جلوه‌های عکاسی که با کمک مثلث نوردهی ایجاد می‌شود تاری در عکس است. کلید ایجاد تاری حرکت در عکس، سرعت شاتر است. هر چه سرعت شاتر کمتر باشد، تاری و محو شدن بیشتری را می‌توان ثبت کرد.

انجماد حرکت Frozen motion

افکت انجماد نقطه مقابل تاری در حرکت است و با استفاده از سرعت بالای شاتر امکان پذیر می‌باشد. برای مثال اگر می‌خواهید از قطرات آب معلق در هوا عکس بگیرید، باید سرعت شاتر را افزایش دهید. هر چه سرعت جسمی که می‌خواهید به تصویر بکشید بیشتر باشد، سرعت شاتر نیز باید افزایش یابد.عکاسی در شب Night shots

برای عکاسی در شب، بهتر است از حالت تنظیمات دستی دوربین و همچنین  یک سه پایه خوب استفاده کنید. این بدان معنی است که همه پرامترهای مثلث نوردهی را خودتان تنظیم می‌کنید. اگر به دنبال تاری در عکس خود هستید، می‌توانید از دیافراگم بسته استفاده نمایید. همچنین ISO را تا حد امکان کاهش داده و از سرعت شاتر طولانی استفاده کنید.

عمق میدان Depth of field

کنترل عمق میدان یا مقدار فوکوس در عکس یکی از بهترین ابزارهای عکاس برای جلب توجه بیننده است. به عنوان مثال، در عکاسی منظره بهتر است همه چیز در فوکوس باشد. برای دستیابی به این هدف، عکاس باید از دیافراگم‌های کوچک (مانند f11 یا f16) استفاده نماید تا عمق میدان بیشتری ایجاد شود. از طرف دیگر، دیافراگم باز منجر به عمق میدان کم می‌شود. بنابراین تمرکز مخاطب به بخش کوچکی از سوژه محدود می‌شود. بوکه یکی از جلوه‌های محبوب در عکاسی است و با کمک المان دیافراگم در مثلث نوردهی می‌توان به آن دست پیدا کرد. هنگام عکاسی بوکه، لنز خود را روی بازترین دیافراگم تنظیم کرده و ISO و سرعت شاتر را متناسب با آن تنظیم کنید. به یاد داشته باشید که فاصله کانونی نیز بر عمق میدان تاثیر می‌گذارد.

حرف آخر

برای ثبت یک عکس یا فیلم باید بتوانید از مثلث نوردهی استفاده کنید. بنابراین با تنظیم دیافراگم، سرعت شاتر و ISO، می‌توانید مدت و مقدار نور وارد شده به سنسور دوربین را کنترل کنید. اگر مثلث نوردهی را درک کنید، همچنان برای تمرین به زمان نیاز دارید. با گذشت زمان بهتر و بهتر خواهید شد!

توانایی کنترل دوربین به شما امکان می دهد بیشتر روی ترکیب بندی ها و ایده های خود تمرکز کنید. برای ساختن یک اثر هنری، به ترکیبی دقیق از مهارت فنی (دانستن مثلث نوردهی) و یک تخیل ناپیوسته و خلاقیت نیاز دارید.