علت ایجاد فلیکر چیست؟ راه‌های رفع فلیکر هنگام فیلمبرداری

فلیکر چیست و چرا رخ می‌دهد؟

فلیکر، یک اختلال بصری به ویژه در ویدیوها است که به‌صورت تغییرات متناوب در روشنایی، نوارهای تیره و روشن در تصویر، یا پرش‌های ناگهانی نور ظاهر می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که نرخ فریم دوربین و فرکانس منبع نور همگام نباشند. فلیکر می‌تواند باعث کاهش کیفیت ویدیو، حواس‌پرتی بیننده و حتی ایجاد جلوه‌های نامطلوب بصری شود.

علت ایجاد فلیکر چیست؟

علت اصلی ایجاد فلیکر، تفاوت در نحوه‌ عملکرد منابع نوری و تنظیمات دوربین است. در ادامه، به مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در ایجاد فلیکر می‌پردازیم.

فرکانس برق شهری و تاثیر آن بر نورپردازی

برق شهری در نقاط مختلف جهان با فرکانس‌های متفاوتی عرضه می‌شود. در بسیاری از کشورها، برق با فرکانس 50 هرتز (مانند ایران و اروپا) و در برخی دیگر با فرکانس 60 هرتز (مانند آمریکا و کانادا) تامین می‌شود. این بدان معناست که لامپ‌ها در این کشورها 50 یا 60 بار در ثانیه خاموش و روشن می‌شوند. این چشمک‌زدن با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست، اما دوربین، به‌ویژه در نرخ فریم‌های نامناسب، می‌تواند این تغییرات را ثبت کند و منجر به ایجاد فلیکر در فیلم شود.

نوع منبع نور و رفتار آن

همه‌ منابع نور به یک شکل کار نمی‌کنند و برخی از آن‌ها نسبت به بقیه فلیکر بیشتری ایجاد می‌کنند.

• لامپ‌های فلورسنت: این نوع لامپ‌ها برای روشن شدن، از یک جریان متناوب برق و یک بالاست (Ballast) استفاده می‌کنند. اگر بالاست کیفیت پایینی داشته باشد یا دچار مشکل شود، میزان فلیکر افزایش پیدا می‌کند.
• نورهای LED: برخی از نورهای ال ای دی، به‌خصوص مدل‌های ارزان‌قیمت، فاقد درایور بدون فلیکر (Flicker-Free Driver) هستند و در نتیجه، تغییرات ولتاژ برق باعث نوسان شدید نوردهی آن‌ها می‌شود.
• لامپ‌های رشته‌ای (تنگستن): این لامپ‌ها نسبت به سایر منابع نور، فلیکر کمتری ایجاد می‌کنند، زیرا رشته‌ تنگستن درون آن‌ها حتی هنگام نوسان برق همچنان گرم و روشن باقی می‌ماند.
• نور خورشید: بهترین منبع نور برای فیلمبرداری است، زیرا هیچ فلیکری ندارد و تغییرات آن وابسته به شرایط جوی و زمانی است.

تنظیمات سرعت شاتر و نرخ فریم دوربین

یکی از مهم‌ترین علت‌های ایجاد فلیکر، عدم هماهنگی بین نرخ فریم و سرعت شاتر دوربین با فرکانس برق شهری است. اگر فیلمبرداری را با نرخ فریم 24، 30 یا 60 فریم بر ثانیه در کشوری با برق 50 هرتز انجام دهید، احتمال وقوع فلیکر بالا می‌رود. به‌طور مشابه، در کشورهایی که برق 60 هرتز دارند، نرخ فریم‌های 25 یا 50 فریم بر ثانیه می‌توانند موجب فلیکر شوند. از طرفی، سرعت شاتر نیز باید متناسب با فرکانس نور تنظیم شود.

برای مثال، در محیط‌هایی با فرکانس 50 هرتز، استفاده از سرعت شاتر 1/50 یا 1/100 ثانیه توصیه می‌شود، درحالی‌که برای فرکانس 60 هرتز، سرعت‌های 1/60 یا 1/120 ثانیه مناسب‌تر هستند.

تاثیر دوربین‌های دیجیتال بر تشدید فلیکر

دوربین‌های دیجیتال به دلیل نحوه‌ ثبت تصویر، نسبت به فلیکر حساس‌تر از چشم انسان هستند. بسیاری از این دوربین‌ها از شاتر غلتکی (Rolling Shutter) استفاده می‌کنند که تصویر را خط به خط اسکن می‌کند. بنابراین، اگر فلیکر در محیط وجود داشته باشد، این اسکن تدریجی می‌تواند باعث ایجاد نوارهای روشن و تاریک در بخش‌های مختلف تصویر شود. برخی از دوربین‌های حرفه‌ای دارای حالت ضد فلیکر (Anti-Flicker Mode) هستند که به طور خودکار نرخ شاتر را با فرکانس نور همگام می‌کنند.

روش‌های رفع فلیکر در هنگام فیلمبرداری

فلیکر یک مشکل آزاردهنده در فیلمبرداری است، اما خوشبختانه راه‌های متعددی برای جلوگیری از آن وجود دارد. بهترین روش‌های رفع فلیکر عبارتند از:

تنظیم صحیح نرخ فریم و سرعت شاتر

یکی از اولین و مهم‌ترین اقداماتی که برای کاهش فلیکر می‌توان انجام داد، هماهنگ‌سازی نرخ فریم و سرعت شاتر با فرکانس برق شهری است.

چگونه نرخ فریم مناسب را انتخاب کنیم؟

در کشورهایی که برق شهری 50 هرتز است (مانند ایران و اروپا)، بهترین نرخ‌های فریم برای جلوگیری از فلیکر عبارتند از:

• 25 فریم بر ثانیه (fps)
• 50 فریم بر ثانیه (fps)

در کشورهایی که برق شهری 60 هرتز است (مانند آمریکا و کانادا)، پیشنهاد می‌شود:

• 30 فریم بر ثانیه (fps)
• 60 فریم بر ثانیه (fps)

تنظیم سرعت شاتر برای کاهش فلیکر

سرعت شاتر نیز باید متناسب با فرکانس برق تنظیم شود.

• برای برق 50 هرتز: سرعت شاتر 1/50 یا 1/100 ثانیه
• برای برق 60 هرتز: سرعت شاتر 1/60 یا 1/120 ثانیه

استفاده از نورهای بدون فلیکر Flicker-Free Lighting

بسیاری از منابع نور مصنوعی، به‌ویژه نورهای LED، فلورسنت و کم‌مصرف، فلیکر قابل‌توجهی ایجاد می‌کنند. برای کاهش این مشکل می‌توانید از نورهای مخصوص فیلمبرداری استفاده کنید.

• نورهای LED حرفه‌ای دارای درایور بدون فلیکر هستند.
• نورهای ثابت و یکنواخت مانند نور تنگستن یا هالوژن.
• نورهای با فرکانس بالا که در فیلمبرداری‌های حرفه‌ای استفاده می‌شوند.

تغییر حالت ضد فلیکر در تنظیمات دوربین

بسیاری از دوربین‌های دیجیتال دارای گزینه‌ای برای کاهش فلیکر هستند. این گزینه معمولا با نام‌های زیر در تنظیمات دیده می‌شود:

• Anti-Flicker Mode
• Flicker Reduction

استفاده از نرم‌افزارهای حذف فلیکر در ویرایش ویدیو

اگر فلیکر در ویدیوی ضبط‌شده شما وجود دارد، می‌توان آن را در مرحله ویرایش کاهش داد یا حذف نمود.

نرم‌افزارهای پیشنهادی برای حذف فلیکر عبارتند از:

• Adobe Premiere Pro
• DaVinci Resolve
• Final Cut Pro

تغییر زاویه فیلمبرداری یا مکان دوربین

گاهی اوقات، فلیکر به دلیل نحوه‌ تابش نور به سنسور دوربین اتفاق می‌افتد. در چنین مواردی، تغییر زاویه یا مکان دوربین می‌تواند به کاهش فلیکر کمک کند.

• زاویه‌ی دوربین را کمی تغییر دهید تا میزان نور ورودی متفاوت شود.
• اگر امکان دارد، دوربین را نزدیک‌تر یا دورتر از منبع نور قرار دهید.
• از پخش‌کننده‌های نور (Diffusers) برای نرم‌تر کردن نور استفاده کنید.

استفاده از منابع نور طبیعی (نور خورشید)

یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از فلیکر، استفاده از نور طبیعی است.

• نور خورشید هیچ فلیکری ندارد و بهترین منبع نور برای فیلمبرداری محسوب می‌شود.
• در صورت نیاز به نورپردازی بیشتر، از بازتاب‌دهنده‌ها (Reflectors) برای هدایت نور طبیعی استفاده کنید.

تست فلیکر قبل از فیلمبرداری

پیش از شروع فیلمبرداری، بهتر است یک تست کوتاه انجام دهید تا مطمئن شوید فلیکر وجود ندارد.

• با گوشی موبایل تست کنید: گوشی خود را مقابل منبع نور بگیرید و یک ویدیو ضبط کنید. اگر نوارهای تیره و روشن در تصویر دیده شد، فلیکر وجود دارد.
• فیلمبرداری آزمایشی با دوربین اصلی: یک کلیپ کوتاه بگیرید و بررسی کنید که آیا تغییرات نور قابل مشاهده هستند یا خیر.
• استفاده از مانیتورهای حرفه‌ای: برخی مانیتورها می‌توانند فلیکر را با دقت بیشتری نمایش دهند.

فیلمبرداری بدون فلیکر

برای دستیابی به فیلمبرداری بدون فلیکر، ابتدا علت ایجاد فلیکر را بررسی کنید. در ادامه، تمامی عوامل موثر بر آن را کنترل کنید و از تنظیمات و تجهیزات مناسب استفاده نمایید. اولین گام، هماهنگ‌سازی نرخ فریم و سرعت شاتر با فرکانس برق شهری است. مرحله‌ بعدی، انتخاب منابع نوری مناسب است. علاوه بر این، در بسیاری از دوربین‌های حرفه‌ای، گزینه‌ی ضد فلیکر وجود دارد که می‌توان آن را فعال کرد تا دوربین به‌طور خودکار تنظیمات مناسب را اعمال کند.

آزمایش نور قبل از شروع فیلمبرداری یکی از نکات مهم دیگر است. می‌توان با یک ویدیوی کوتاه تستی، وجود فلیکر را بررسی کرده و در صورت نیاز، زاویه‌ دوربین یا شدت نور را تغییر داد. در صورت ضبط ویدیو با فلیکر، استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش ویدیو مانند Adobe Premiere Pro یا DaVinci Resolve می‌تواند تا حدی فلیکر را کاهش دهد. در نهایت، فیلمبرداری بدون فلیکر نیازمند ترکیب دانش فنی، تنظیمات دقیق و تجهیزات مناسب است. بنابراین، با رعایت این اصول می‌توان ویدیوهایی حرفه‌ای بدون هیچ‌گونه اختلال نوری ضبط کرد که جلوه‌ای طبیعی و چشم‌نواز دارند.