راهکارهای عکاسی در نور کم و محدود چیست؟!

عکاسی در نور کم برخلاف باور اکثر افراد تنها عکاسی شب نیست. شرایط نوری بنابر منابعی که در عکاسی وجود دارد مختلف است و ما  “نوری بجز نور محیط باز در روز” را عکاسی در نور کم در نظر می‌گیریم. عکاسی در فضای بسته با نور کم محیطی (همانند شرایطی که در اکثر خانه‌ها و فضاهای بسته وجود دارد) با توجه به توانایی چشمان ما شرایط نوری محدود و کم به حساب می‌آید. در این مقاله به این موضوع اشاره خواهیم کرد که چطور عکس‌هایی با نور ایده آل در شرایط نوری محدود و کم  ثبت کنیم و محدودیت‌های عکاسی در نور کم چیست؟

این عکس ممکن است روشن به نظر برسد اما در میان نیمه شب عکاسی شده است. برای این منظور دهانه دیافراگم را در بازترین حالت قرار بدهم ایزو را بر روی عدد 800 و باز هم مجبور به این بودم که سی ثانیه عکس خود را نوردهی کنم.

سه دسته‌بندی  برای شرایط نوری کم
قبل از اینکه پیشتر برویم بهتر است این موضوع را عنوان کنیم که دسته‌بندی شرایط نوری محدود به سه قسمت تقسیم می‌شود که در ادامه با ذکر مثال می‌توانیم آنها را به خوبی درک کنیم. با توجه به اینکه اندازه‌گیری میزان روشنایی و تقسیم‌بندی آنها هم کار ساده‌ای نیست برای راحت‌تر شدن فهم مطالب برای عکاسی بهتر در نور کم شرایط نوری کم و محدود را به سه دسته تقسیم بندی می‌کنیم.

• قابل رویت: برای مثال زمانی که شما در نور روز در سایه قرار دارید، مثلا در سایه درخت‌ها، سایه ساختمان‌ها و … می‌توانید مواردی که در این نقاط دارید را با چشم ببینید.
• شرایط نور محدود: بعد از غروب آفتاب، زمانی که شما می توانید به وضوح ببینید و می توانید به آنهایی که اطراف شما هستند بگویید که هوا تاریک شده است و همچنین زمانی که در فضای داخلی هستید.
• تاریک: در شب و زمانی که شما تنها می توانید اشیاء نورانی را ببینید.

با اطمینان می‌توان گفت که شما در تمامی این شرایط قرار گرفته‌اید و برای عکاسی در نور کم و همچین مواردی با چالش روبرو هستید. در ادامه هر کدام از شرایط نوری را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم تا بتوانیم در این شرایط به عکس‌هایی با نور مناسب برسیم.

شرایط نوری قابل رویت
برای شما حتما پیش آمده که در سایه بخواهید عکاسی کنید. این شرایط برای من هم یک موقعیت چالش برانگیز وخسته کننده بود زمانی که اولین دوربین DSLR خود را خریدم با این موضوع مشکل داشتم که چرا عکس‌های من بی‌حال و رنگ و رو رفته و تارا هستند. زمانی که عکس‌ها را در نمایشگر پشت دوربین بررسی می‌کردم آنها خوب و عالی به نظر می‌رسیدند اما زمانی که آنها را در یک نمایشگر بزرگ‌تر می‌دیدم مشخص بود که همه آنها کمی تار هستند. جواب درستی برای این اتفاق وجود نداشت و واقعا احتیاج بود که بدانم چرا. ممکن است شما به این موضوع فکر کنید که زمانی که در سایه قرار دارید نور زیادی وجود دارد اما، در واقع نور کافی و مناسب برای عکاسی با دوربین وجود ندارد. با توجه به شرایط نوری ممکن است شما با دو مورد در عکاسی خود مواجه بشوید 1) عکس‌های تار و نا واضح 2) یا عکسی با مقدار بالای نویز در تصویر.

این عکس دقیقا بعد از غروب آفتاب عکاسی شده است. با لنز 24-70 و فاصله کانونی 66 میلمیتر ایزوی 100 و 0.8 ثانیه نوردهی و دیافراگم 11

1.1)عکاسی با سرعت بالاتر شاتر برای اینکه عکس‌های واضح و شارپ بگیرید
چرا عکس‌ها ناواضح و تار ثبت می‌شود؟ باید به سرعت شاتر در این دستبندی توجه کنیم. اگر سرعت شاتر از حد معمول پایین‌تر باشد سوژه‌های متحرک و حرکت دوربین باعث می‌شود که تصاویر به صورت محو و تار ثبت شوند. برای جلوگیری از این اتفاق می‌توانیم از سرعت شاتر بالاتر استفاده کنیم. در این وضعیت ممکن است بپرسید سرعت شاتر بالاتر چه میزان است؟! این موضوع به فاصله کانونی لنز شما و اندازه سنسور بستگی دارد. بنابر مواردی که گفته شد معمولا در اکثر دوربین‌های عکاسی سرعت 1/200 و 1/250 برای عکاسی از تمامی سوژه های ثابت و متحرک با سرعت نه چندان زیاد مناسب و کافی است.

برای اینکه عکسی بگیرید که در فضای بسته از سرعت کافی برخوردار باشد از لنزهایی با دیافراگم باز استفاده کنید

1.2) از پایین ترین عدد دیافراگم استفاده کنید
متاسفانه زمان استفاده از سرعت شاتر بالا شما به میزان زیادی نور احتیاج دارید. در شرایط ما نور به میزان کافی وجود ندارد، پس چاره چیست؟! اولین راهکار و چاره استفاده از پایین ترین عدد دیافراگم است. بازترین عدد دیافراگم به شما اجازه می‌دهد که بیشترین نور ورودی را از طریق روزنه لنز در اختیار داشته باشید و در این حالت می‌توانید از سرعت شاتر بیشتری برای عکاسی استفاده کنید. شما برای این منظور می‌توانید از حالت عکاسی تقدم شاتر یا حالت تنظیمات دستی استفاده کنید. سعی کنید در این حالت‌های دوربین عدد دیافراگم را به پایین‌ترین عدد ممکن برسانید. به این عدد بیشینه دیافراگم گفته می‌شود. برای مثال لنز 50mm f1.8 بیشینه 1.8 و لنز 18-55  f3.5- 5.6  بیشینه 3.5 و 5.6 را در فاصله های کانونی مختلف ارایه می‌دهد.

برای افزایش عمق میدان در این تصویر دیافراگم را بروی عدد 11 قرار دادم و در ادامه ایزوی 64 و 1.10 ثانیه نوردهی

1.3) از یک لنز سریع استفاده کنید
بازترین عدد دیافراگم یکی از کمیت‌های ساختاری و فیزیکی لنز است. لنزهای زوم ارزان قیمت معمولا دیافراگمی از 3.5 تا 5.6 یا بسته‌تر را در اختیار شما قرار می‌دهند این در حالی است که لنزهای زوم حرفه‌ای و با کیفیت‌تر دیافراگم ثابت 2.8 را ارایه می‌دهند. اکثر لنزهای با فاصله کانونی ثابت و اصطلاحا پرایم از دیافراگم های باز تا بیشینه 1.4 بهره می‌برند و در بعضی از مدل‌های خاص تا اندازه 0.95 هم این اندازه باز می‌شود. باز کردن دیافراگم چگونه سرعت شاتر دوربین شما را تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای مثال شما با دیافراگم 8 و سرعت شاتر 1.125 ثانیه در حال عکاسی هستید، اگر دیافراگم خود را تغییر دهید و از 5.6 استفاده کنید، در این حالت شما نور ورودی را دوبرابر کرده اید، در این صورت می‌توانید سرعت شاتر خود را یک استاپ بیشتر کنید و با سرعت 1.250 ثانیه عکاسی کنید. اگر دیافراگم را به 4 کاهش دهید سرعت شاتر را هم می‌توانید تا دو استاپ کاهش دهید، یعنی 1.500 ثانیه. استفاده از لنزهایی با دیافراگم بسیار باز همچون دیافراگم 1.8 نور کافی و مناسب را برای شما تامین می‌کند تنها باید به این موضوع توجه کنید که استفاده از دیافراگمی با این میزان گشودگی عمق میدان شما را کاهش می‌دهد و در این صورت باید حواستان به ناحیه فوکوس باشد که در این حالت ممکن است نقطه مورد نظر شما بخاطر کاهش زیاد عمق میدان از فوکوس خارج شده باشد. برای مثال در برند نیکون می‌توانید از لنز سی و پنج میلیمتری با دیافراگم 1.8 یا پنجاه میلیمتری با همین دیافراگم استفاده کنید. همچنین در برند کانن گزینه های مشابهی همچون سی و پنج میلیمتر با دیافراگم 2 و پنجاه میلمیتری با دیافراگم 1.8 می تواند نیازهای شما را در شرایط نوری محدود برطرف کند.

از لنزهای سریع استفاده کنید. لنزهای سریع نور بیشتری را در اختیار شما قرار می دهد

1.4) از لرزشگیر لنز استفاده کنید
اگر لنز یا دوربین شما دارای لرزشگیر تصویر است بهتر است از این مورد در عکاسی روی دست استفاده کنید. امروزه تکنولوژی های ساخت دروبین تا حدی پیشرفت کرده است که می‌توانید تا 4.5 استاپ جبران سرعت شاتر را برای عکاسی در اختیار داشته باشید و این به معنای استفاده از سرعت‌های پایین‌تر بدون ثبت اثر حرکت و همچنین نورگیری بیشتر است. در لنزهای بدون استابلایزر برای عکاسی با واضح‌ترین حالت ممکن می‌توانید از سرعت 1.250 ثانیه استفاده کنید که در صورتی که از لرزشگیر تصویر استفاده کنید این مقدار بسیار کاهش پیدا می‌کند مثلا تا 1.15 ثانیه یا پایین‌تر. در بعضی از مدل‌ها بجز لنز بدنه دوربین هم دارای لرزشگیر است که می‌توانید همزمان از هر دو لرزشگیر لنز و بدنه دوربین استفاده کنید. امروزه بیشتر برندهای تولید کننده دوربین بدنبال گسترش تولید و استفاده از لرزشگیردر لنزها و دوربین های خود هستند تا جایی که وجود لرزشگیر بر روی سنسور دوربین از جدیدترین راهکارهایی است که می‌توان از آنها برای عکاسی راحت تر استفاده کرد.

استفاده از فاصله کانونی های واید و روشن کردن لرزشگیر لنز به شما امکان عکاسی بروی دست را بدون لرزش تا محدوده های سرعت استفاده بروی دست را می دهد

1.5) عدد ایزوی دوربین عکاسی را بالا ببرید
اگر عدد دیافراگم را بر روی بازترین عدد ممکن قرار دادید و همچنان سرعت شاتر کافی را برای عکاسی در اختیار ندارید بهتر است عدد ایزوی دوربین خود را افزایش دهید. برای مثال اگر دوربین خود را بروی ایزوی 100 قرار داده‌اید و سرعت شاتر دوربین 1.25 ثانیه است و برای عکاسی به سرعت بیشتری احتیاج دارید که عکسی واضح و بدون ایراد بگیرید، ایزوی دوربین خود را بروی عدد 400 قرار دهید و در این حالت می‌توانید از سرعت 1.100 ثانیه استفاده کنید. چطور میزان سرعت مناسب را می توان محاسبه کرد؟ دوبرابر کردن ایزوی دوربین سرعت شاتر را دو برابر خواهد کرد و در این مورد، افزایش ایزو از 100 به 400 میزان روشنایی را 4 برابر خواهد کرد و پس از آن سرعت شاتر از 1.25 ثانیه به 1.100 ثانیه افزایش خواهد یافت.
البته به این موضوع توجه کنید که افزایش رنج ایزو باعث ایجاد نویز و گرین در تصویر می‌شود. در اکثر دوربین‌های SLR به راحتی عکس‌هایی ایزوی 1600 را ارایه می‌دهند این در حالی است که دوربین‌های فول‌فریم و حرفه‌ای براحتی تا ایزوی حتی 6400 را بدون نگرانی برای عکاسی در اختیار شما قرار می‌دهند.

در این عکس برای در اختیار داشتن سرعت شاتر مناسب عدد ایزو را بروی 1600 قرار دادم

2) شرایط نوری محدود
اجازه بدهید در مورد شرایط پیچیده تر نوری و محدود‌تر صحبت کنیم، زمانی که با پایین رفتن خورشید نور به صورت قابل توجهی کاهش پیدا می کند یا در حال عکاسی در فضای بسته با نور کم هستید. در این حالت اولین کاری که انجام می‌دهید همانطور که در بالا عنوان شد باز کردن حداکثری روزنه دیافراگم و بالاتر بردن عدد ایزو است. فرض کنید روزنه دیافراگم را در بازترین حالت ممکن قرار داده‌اید و سرعت ایزو را هم در در بالاترین مقدار قابل قبول قرار داده اید اما همچنان برای عکاسی و بدست آوردن عکس های واضح و بدون ایراد مشکل دارید. راهکار چیست؟!

این عکس دقیقا بعد از غروب کامل آفتاب ثبت شده و من برای اینکه عکسی واضح ثبت کنم از سه پایه استفاده کردم

2.1) سوژه های خود را در مکانی نزدیک‌تر به منابع نوری قرار دهید
اگر سوژه خود را به منبع نور نزدیک‌تر کنید می‌توانید از نور بیشتری که در اختیار دوربین است استفاده کنید. پنجره‌های بزرگ منابع ایده‌آلی برای تامین نور عکس شما هستند، بنابراین اگر در فضای بسته مشغول به عکاسی هستید پرده ها را کنار بزنید و از نوری که در وارد می‌شود استفاده کنید. برای مثال در عکس پایین من فراموش کردم که فلاش‌های اسپیدلایت خود را برای عکاسی همراه داشته باشم، بنابراین با کنار زدن مانعی که در سرراه نور وجود داشت سعی کردم نور مورد نیاز برای عکاسی را تامین کنم.

سوژه های خود را به منابع نوری نزدیک تر کنید تا از نور بیشتری که در اختیار دوربین قرار دارد بیشترین استفاده را ببرید

2.2) موقعیت خودتان را برای عکاسی تثبیت کنید
سعی کنید دوربین را به صورت محکم در دست بگیرید. برای این منظور دوربین را کف دست چپ خود قرار دهید و با دست دیگر دوربین را محکم در دست خود نگه دارید. اگر همچنان با مشکل روبرو هستید سعی کنید از دیوار و مکان‌هایی که به شما برای محکمتر ایستادن  کمک می‌کند استفاده کنید. اگر سوژه عکاسی به شما اجازه می‌دهد بنشینید، یا از زانوهای خود برای تکیه بروی زمین استفاده کنید. سعی کنید با نوع ایستادن خود بهترین حالت را برای ایجاد کمترین حرکت ایجاد کنید. با تمرین می‌توانید براحتی به صورتی که هیچ حرکتی در تصویر ایجاد نشود روی دست با سرعت‌های پایین عکاسی کنید.

2.3) ایزوی دوربین خود را بروی مقدار بیشتری قرار دهید
کدام بهتر است. یک عکس تار و ناواضح یا یک عکس واضح با نویز بالا؟ من گزینه دوم را انتخاب می کنم. عدد ایزوی دوربین خود را بالا ببرید، گزینه های زیادی برای از بین بردن نویزهای تصویر وجود دارد. برای مثال در نرم افزار لایتروم می‌توانید براحتی نویزهای ایجاد شده را برطرف کنید.

تنظیمات در این عکس ایزوی 800، سرعت شاتر 1.1 ثانیه و دیافراگم 8 بوده است

2.4) با فرمت خام یا raw عکاسی کنید
زمانی که با فرمت خام عکاسی می‌کنید می‌توانید از قابلیت‌های بالای سنسور دوربین برای ثبت اطلاعات نوری نهایت استفاده را بکنید و در ادامه می توانیم جزییات بیشتری را در عکس در ا ختیار داشته باشید. با پردازشی که بروی فایل های JPEG به صورت 8 بیتی انجام می‌شود مقدار زیادی از اطلاعات تصویر از بین می‌رود و در ادامه برای ویرایش جزییات کمتری در اختیار خواهید داشت. زمانی که در نور کم عکاسی می‌کنید می‌توانید از قابلیت‌های بالای فایل‌های خام برای افزایش یا کاهش نور عکس خود استفاده کنید و نور عکس خود را به صورت ایده‌آل تنظیم کنید بدون اینکه تصویر شما دچار نویز بالایی شود. می‌توانید در این مقاله فواید و موارد مثبت استفاده از فرمت خام را برای عکاسی بخوانید.

2.5) مراقبت فوکوس خودکار دوربین باشید
در شرایط نوری محدود فوکوس خودکار دوربین مختل می‌شود. این اتفاق به این خاطر رخ می‌دهد که فوکوس خودکار با تشخیص تضاد نوری در نقاط مختلف تصویر کار می‌کند و  زمانی که نور کافی برای ایجاد این تضاد وجود نداشته باشد با مشکل روبرو می‌شوید. امروزه اکثر دوربین های DSLR لامپ دستیار فوکوس را بر روی بدنه دوربین قرار می‌دهند که دقیقا شبیه یک چراق قوه عمل می‌کند و در صورت عدم وجود نور کافی به شما کمک می کند که نور لازم برای فوکوس را در فواصل نزدیک در اختیار داشته باشید. اگر دوربین شما از همچین قابلیتی پشتیبانی می‌کند حتما آنرا فعال کنید. در مدل‌های نیکون کافی است که مد دوربین را از روی عکاسی پی در پی و حالت C به S سینگل تغییر بدهید. در صورتی که همچنان برای دیدن نقطه مورد نظر و فوکوس خودکار با مشکل روبرو هستید سعی کنید از ابزارها و امکاناتی که دوربین در اختیار شما قرار می‌دهد استفاده کنید. در مواردی تا زمانی که عکس به صورت کامل ثبت نشده با مشکل روبرو خواهید بود که در این صورت بهتر است بعد از ثبت شدن عکس آنرا در مانیتور دوربین با زوم کردن بروی تصویر چک کنید.

برای فوکوس در این عکس من از نمایش زنده دوربین و زوم کردن برای اطمینان از فوکوس دقیق استفاده کردم

2.6) از دوربین های با سنسور بزرگ تر استفاده کنید
هر چقدر سنسور دوربین شما بزرگ تر باشد قیمت آن هم بیشتر است اما به محض استفاده از یک دوربین با اندازه سنسور بزرگ تر متوجه خواهید شد که توانایی سنسور بزرگتر تاثیر غیرقابل انکاری در ثبت جزییات و کیفیت تصویر دارد. همچنین در دوربین های با سنسور بزرگ تر بسیار راحت‌تر می توانید از ایزوهای بالاتر استفاده کنید. این مورد در عکاسی در نور کم کمک شایانی به شما خواهد کرد.

سنسور بزرگ تر در شرایط نوری محدود به کمک شما می آید و می توانید جزییات بیشتری را در عکس داشته باشید

2.7) از یک تک‌پایه یا سه‌پایه استفاده کنید
از تک‌پایه یا سه‌پایه برای عکاسی استفاده کنید. شاید تک‌پایه گزینه راحت‌تری باشد اما در اکثر شرایط عکاسی من از سه‌پایه استفاده می‌کنم چون حداکثر ثبات را برای دوربین در اختیار شما قرار می‌دهد. با استفاده از سه پایه می‌توانید براحتی از سرعت های پایین شاتر برای عکاسی استفاده کنید.

3) عکاسی در شرایط نوری محدود. تاریک!
در شرایطی که نوری برای عکاسی وجود ندارد همانند شب که نور کافی برای عکاسی وجود ندارد تمامی تکنیک‌هایی که در بالا عنوان شد بی‌استفاده است.

شرایط نوری در گرند کانیون بسیار محدود است و برای این عکس ناچار به استفاده از سه پایه هستیم

3.1) از سه پایه استفاده کنید
عکاسی بر روی دست در شب تقریبا غیرممکن است مگر اینکه شما بخواهید حالتی از تاری را در عکس خود ایجاد کنید. برای عکاسی شب به یک سه پایه محکم با ثبات احتیاج دارید. در عکاسی شب ممکن است زمان نوردهی بسیار طولانی باشد و کوچکترین حرکت عکس شما را تار و ناواضح کند. به همین خاطر بهتر است از ریموت‌کنترل و آزادکننده‌های شاتر استفاده کنید اما اگر از این مدل کنترل کننده‌ها را در اختیار ندارید بهتر است از تایمر دوربین یا حالت تاخیر در نوردهی در دوربین‌های نیکون استفاده کنید.

3.2) از یک چراق قوه برای نورمالی و نقاشی با نور استفاده کنید
اگر سوژه شما بیش از حد تاریک است از یک چراق قوه برای نورمالی کردن آن سوژه استفاده کنید. در این حالت کافی است که از سرعت پایین شاتر استفاده کنید و پس از آن با استفاده از یک چراق قوه با نور تاباندن به قسمت های مختلف سوژه خود را روشن کنید.

برای ثبت این عکس از یک چراغ قوه برای نورمالی کردن سوژه استفاده کرده ایم

3.3) از فوکوس دستی استفاده کنید
زمانی که نور کم است فوکوس خودکار دوربین به خوبی کار نمی‌کند که در این حالت بهتر است از فوکوس دستی استفاده کنید. اگر سوژه شما نزدیک است از لامپ فوکوس کمک بگیرید و در صورت فاصله زیاد با سوژه سعی کنید از فوکوس دستی استفاده کنید. می‌توانید فوکوس لنز خود را زمانی که سوژه در فاصله زیادی قرار دارد بی‌نهایت قرار دهید و در سایر موارد می‌توانید از فوکوس دستی و زوم کردن در حالت نمایش زنده دوربین کمک بگیرید. به این نکته توجه کنید که فوکوس خودکار را خاموش کنید تا در این حالت فوکوسی که انجام داده اید از بین نرود.

3.4) تمرین، تمرین، تمر��ن!
در اینجا چیز زیاد دیگری برای گفتن وجود ندارد. تنها به این موضوع توجه کنید که تمرین کردن در هر شرایطی کار شما را بهتر می‌کند و شرایط نوری محدود شما را برای عکاسی در نور روز آماده‌تر می‌کند.