کتاب آنچه هنر است

پرسش از هنر، بودنِ هنر یا همان ماهیتِ هنر که آرتور دانتو در کتاب حاضر مطرح می‌کند، در واقع همان پرسشی است که نخستین بار افلاطون در محاوره‌ی جمهوری با ارائه‌ی تعریفی از هنر درصدد پاسخ‌گویی به آن برآمد. بنابراین، طرح این پرسشِ بنیادین و پیچیده فی نفسه از حیث موضوع تازگی ندارد، متنها وجه نوین و قابل توجه این کتاب، رویکرد منحصر به فرد دانتو به این پرسش از طریق ارایه‌ی تعریفی جامع از اثر هنری به معنای «مجسم»، آن هم با بهره‌گیری از آرای فیلسوفانی نظیر دکارت، کانت و هگل و آثار هنرمندانی همچون میکل آنژ و پوسن تا دوشان و وارهول است.

این اثر به عنوان آخرین نوشته‌ی این مورخ هنر و نظریه پرداز آمریکایی که چندماه پیش از مرگش به چاپ رسیده است، در واقع ثمره‌ی دهه‌ها عشق ژرف او به هنر به معنای عام آن و عصاره‌ی سال‌ها تأملات درخشان وی در زمینه هنر معاصر است، در عین الهام‌بخش بودنش برای بسیاری از متفکران و دوست‌داران هنر معاصر، بسیاری از سوءفهم‌های رایج در باب هنر معاصر را تقلیل داده‌است. او  که پیش از دهه‌ی شصت در مقام فیلسوف تاریخ و فیلسوف علم در جهان اکادمیک چهره‌ای شناخته شده بود، پیش از آن همواره به عنوان یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان هنر سده‌ی بیستم مطرح بوده‌است.

کتاب حاضر از شش فصل تشکیل شده است: «رویاهای بیداری»، «مرمت و معنا»، «بدن در فلسفه و هنر»، «پایان مناقشه: مقایسه‌ی میان نقاشی و عکاسی»، «کانت و اثر هنری» و «آینده‌ی زیبایی‌شناسی» و مترجم نیز نوشته‌ای به ابتدای کتاب افزوده که مدخل خوبی برای ورود به متن اصلی محسوب می‌شود؛ نوشته‌ای که هم بر ضرورت و اهمیت بازخوانی چیستی هنر اشاره دارد و هم این که به طور فشرده به چند و چون نوع نگاه نویسنده به مقوله هنر اشاره می‌کند تا خواننده‌ی کتاب زمینه‌ی فکری لازم را برای خواندن اثر در اختیار داشته باشد. به خصوص که آرتور کلمن‌دانتو از زمره کسانی‌ست که مخالف نظریه‌ی برخورداری هنر از مفهومی باز است که وینگنشتاین و پیروان او برآن تاکید داشتند و براین اساس با تاکید بر تعریف‌ناپذیری هنر امکان آن را که هر چیزی را ذیل آن قرار دهند.

از طرفی، اشارات متعدد نویسنده به آثار هنری مختلف، نباید این سوء تفاهم را برانگیزد که او درصدد روایت تاریخی صرف از هنر است، بلکه به سبب اهمیت «زمینه‌ی تاریخی» از دیدگاه دانتو، وی درصدد طرح مسائل فلسفی با توجه به نمونه‌های عینی در تاریخ هنر است. تفاسیر وی در خصوص برخی آثار هنری، چه در این کتاب و چه در سایر آثارش، در پی چنین دیدگاهی مطرح می‌شوند.